Meerdere medicijnen leiden vaker tot fysieke beperkingen

Naarmate mensen ouder worden, ervaren velen een afname in fysieke kracht en stabiliteit. Vaak wordt gedacht dat dit een natuurlijk gevolg is van veroudering. Maar recente inzichten suggereren dat de oorzaak mogelijk elders ligt: in het gebruik van meerdere medicijnen tegelijk, ook wel polyfarmacie genoemd. Dit fenomeen, waarbij ouderen dagelijks vijf of meer receptgeneesmiddelen slikken, lijkt een belangrijke rol te spelen in het ontstaan van lichamelijke beperkingen en een verhoogd risico op vallen. Onderzoekers waarschuwen dat de interacties tussen deze medicijnen vaak over het hoofd worden gezien, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid en zelfstandigheid van ouderen.

Polyfarmacie: een groeiend probleem

Polyfarmacie is een veelvoorkomend verschijnsel onder ouderen, vooral bij degenen die kampen met meerdere chronische aandoeningen, zoals diabetes, hoge bloeddruk of hartaandoeningen. Het gebruik van meerdere medicijnen tegelijk is niet ongewoon in deze groep, maar het brengt risico’s met zich mee die verder gaan dan de bijwerkingen van individuele medicijnen. Onderzoekers van het Duitse Centrum voor Kankeronderzoek in Heidelberg hebben aangetoond dat ouderen die vijf of meer receptgeneesmiddelen per dag gebruiken, aanzienlijk meer kans hebben op fysieke problemen en afhankelijkheid.

Verhoogd risico op lichamelijke beperkingen
Uit het onderzoek, uitgevoerd onder 3.058 ouderen in verzorgingshuizen, bleek dat bijna 40% van hen dagelijks vijf of meer medicijnen gebruikte. Een kleinere groep, ongeveer 9%, slikte zelfs tien of meer medicijnen per dag. Deze groep met polyfarmacie bleek kwetsbaarder voor lichamelijke achteruitgang. Specifiek toonde het onderzoek aan dat ouderen die vijf of meer medicijnen gebruikten, anderhalf keer zoveel kans hadden om hulpbehoevend te worden in vergelijking met leeftijdsgenoten die minder medicatie slikten. Dit betekent dat dagelijkse activiteiten, zoals lopen, aankleden of douchen, vaker ondersteuning vereisen, wat de zelfstandigheid ernstig kan beperken.

Groter risico op vallen
Een van de ernstigste gevolgen van polyfarmacie is het verhoogde risico op vallen. Ouderen die vijf of meer medicijnen gebruiken, hebben een significant hogere kans om te vallen dan degenen met minder medicatie. Voor degenen die tien of meer medicijnen slikken, is dit risico zelfs verdubbeld. Vallen is een grote zorg bij ouderen, omdat het kan leiden tot botbreuken, zoals heupfracturen, langdurige revalidatie en een permanente afname van mobiliteit. Deze ongelukken kunnen een neerwaartse spiraal in gang zetten, waarbij ouderen hun onafhankelijkheid verliezen en meer zorg nodig hebben.

Waarom polyfarmacie riskant is

Het probleem met polyfarmacie ligt niet alleen in het aantal medicijnen, maar ook in de complexe interacties tussen de verschillende stoffen. Veel artsen schrijven medicijnen voor om specifieke aandoeningen te behandelen, maar houden onvoldoende rekening met hoe deze middelen elkaar beïnvloeden. Sommige combinaties kunnen bijwerkingen versterken, zoals slaperigheid, duizeligheid of spierzwakte, die direct bijdragen aan het risico op vallen en andere lichamelijke beperkingen. Daarnaast kunnen medicijnen de werking van andere geneesmiddelen versterken of juist verminderen, wat de behandeling minder effectief maakt of onverwachte gezondheidsproblemen veroorzaakt.

Bijvoorbeeld, een oudere die medicijnen gebruikt voor hoge bloeddruk, diabetes en artritis, kan te maken krijgen met bijwerkingen zoals lage bloeddruk, vermoeidheid of verwardheid, vooral als deze medicijnen niet goed op elkaar zijn afgestemd. Dit probleem wordt nog verergerd doordat veel ouderen hun medicatie krijgen voorgeschreven door verschillende specialisten, zonder dat er een centrale coördinatie is.

Het onderzoek in detail

Het onderzoek, gepubliceerd in het Journal of American Geriatric Society, biedt een waardevolle kijk op de impact van polyfarmacie. De onderzoekers analyseerden gegevens van 3.058 ouderen in verzorgingshuizen, met een focus op het aantal voorgeschreven medicijnen en de gevolgen voor hun gezondheid. Ze ontdekten dat polyfarmacie wijdverbreid is: bijna vier op de tien ouderen slikten vijf of meer medicijnen, en bijna een op de tien gebruikte meer dan tien verschillende receptgeneesmiddelen per dag.

De studie wees uit dat polyfarmacie direct samenhangt met een verhoogd risico op lichamelijke beperkingen en vallen. Dit komt niet alleen door de bijwerkingen van de medicijnen zelf, maar ook door de complexe interacties tussen de chemische stoffen. De onderzoekers benadrukken dat artsen vaak niet voldoende aandacht besteden aan deze interacties, wat de gezondheid van ouderen in gevaar kan brengen.

Wat kunnen we doen?

Het groeiende probleem van polyfarmacie vraagt om een andere aanpak in de zorg voor ouderen. Hier zijn enkele mogelijke oplossingen om de risico’s te verminderen:

1. Medicatiebeoordelingen
Regelmatige evaluaties van medicatie door een arts of apotheker kunnen helpen om onnodige medicijnen te schrappen en interacties te minimaliseren. Dit proces, ook wel deprescribing genoemd, richt zich op het stoppen van medicijnen die niet langer nodig zijn of meer risico’s dan voordelen opleveren.

2. Centrale coördinatie
Een huisarts of geriater kan als centrale figuur optreden om alle voorgeschreven medicijnen te coördineren. Dit voorkomt dat verschillende specialisten medicijnen voorschrijven die elkaar tegenwerken.

3. Niet-medicamenteuze alternatieven
In sommige gevallen kunnen niet-medicamenteuze behandelingen, zoals fysiotherapie, dieetveranderingen of leefstijlaanpassingen, de behoefte aan medicatie verminderen. Bijvoorbeeld, fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van mobiliteit en het verminderen van pijn, waardoor minder pijnstillers nodig zijn.

4. Voorlichting aan patiënten
Ouderen en hun verzorgers moeten worden geïnformeerd over de risico’s van polyfarmacie. Dit kan hen helpen om vragen te stellen aan hun arts en bewustere keuzes te maken over hun behandeling.

5. Technologische ondersteuning
Digitale tools, zoals apps voor medicatiebeheer, kunnen ouderen helpen om hun medicatie correct in te nemen en artsen waarschuwen voor mogelijke interacties.

De rol van artsen en apothekers

Artsen en apothekers spelen een cruciale rol in het aanpakken van polyfarmacie. Ze moeten niet alleen kijken naar de aandoening die ze behandelen, maar ook naar het totale medicatiegebruik van de patiënt. Dit vereist een holistische benadering van zorg, waarbij de voordelen van elk medicijn worden afgewogen tegen de risico’s, vooral bij ouderen. Apothekers kunnen bijvoorbeeld een medicatiebeoordeling uitvoeren om te controleren of alle voorgeschreven medicijnen nog noodzakelijk zijn en of er veiliger alternatieven zijn.

Preventie van lichamelijke achteruitgang

Naast het aanpakken van polyfarmacie kunnen ouderen zelf stappen ondernemen om hun fysieke gezondheid te behouden:

• Beweging: Regelmatige lichte oefeningen, zoals wandelen of yoga, kunnen de spierkracht en balans verbeteren, waardoor het risico op vallen afneemt.
• Gezonde voeding: Een gebalanceerd dieet ondersteunt de algehele gezondheid en kan de behoefte aan bepaalde medicijnen verminderen.
• Regelmatige controles: Door regelmatig contact met een arts te houden, kunnen gezondheidsproblemen vroegtijdig worden opgespoord en behandeld, vaak zonder extra medicatie.

Conclusie

Ouder worden hoeft niet per se te leiden tot zwakte of instabiliteit, maar het gebruik van meerdere medicijnen kan deze problemen verergeren. Onderzoek van het Duitse Centrum voor Kankeronderzoek toont aan dat polyfarmacie – het dagelijks slikken van vijf of meer receptgeneesmiddelen – de kans op lichamelijke beperkingen met anderhalf keer verhoogt en het risico op vallen verdubbelt bij tien of meer medicijnen. Het probleem ligt vaak in de interacties tussen medicijnen, die artsen niet altijd herkennen. Door middel van medicatiebeoordelingen, betere coördinatie, en niet-medicamenteuze alternatieven kunnen deze risico’s worden verminderd. Ouderen verdienen zorg die hun gezondheid ondersteunt zonder onnodige gevaren. Door bewuster om te gaan met medicatie, kunnen we hun zelfstandigheid en kwaliteit van leven helpen behouden.

Aanbevolen boek: De genezing van artritis

In dit boek, geschreven door Bruce Fife, wordt onthuld wat recent medisch onderzoek heeft aangetoond over de oorzaak en het gevolg van artritis en fibromyalgie. Fife stelt dat medicijnen slechts symptomen bestrijden, terwijl natuurlijke therapieën effectief zijn in het stoppen van de ziekte en het bevorderen van herstel van de gewrichten. De schrijver benadrukt ook het verband tussen gebitsgezondheid en artritis.

Het boek biedt praktische suggesties voor het herstellen van aangetaste gewrichten, gewichtsverlies en bevordering van genezing bij de ziekte van Lyme. Fife, bekend als de “kokosnootgoeroe”, deelt zijn expertise als schrijver, spreker, voedingsdeskundige en natuurarts, en belicht de positieve voedingsaspecten van de kokosnoot. Het Artritis Strijdplan biedt lezers een gids om de ziekte te stoppen en hun gezondheid terug te krijgen.

Klik HIER voor een inkijkexemplaar.

Bron: Journal of American Geriatric Society; doi: 10.1111/jgs.14718: ”Is Polypharmacy Associated with Frailty in Older People? Results From the ESTHER Cohort Study”